Przemoc w rodzinie

Przemoc to intencjonalne działanie lub zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienia i szkody.
O przemocy możemy mówić wtedy, gdy zostaną spełnione 4 warunki:

• jest to intencjonalne działanie lub zaniechanie działania,
• jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą,
• działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej,
• osoba wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia i szkód fizycznych i psychicznych

Jest to intencjonalne działanie lub zaniechanie działania. Ktoś sadzi, że wie co jest dla drugiego dobre lub daje sobie prawo do decydowania w jego imieniu. Jest przy tym przekonany, że ten drugi powinien mu się „bezwzględnie” podporządkować i zaspokoić jego „jedynie słuszne” życzenia. Mając najlepsze intencje, chce spowodować, by było tak, jak on chce.

Jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą.

Jest silniejsza fizycznie, psychicznie, materialnie, zawodowo, społecznie i w wymiarze tej przewagi oddziałuje na osobę słabszą, po to by zmusić ją do podporządkowania swoim życzeniom.

Działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej.

Jedna osoba daje sobie prawo, by druga uderzyć, obrazić, skrytykować, zabrać coś, nie dać. Nie liczy się z potrzebami, życzeniami, protestami, uczuciami. Traktuje daną osobą jak przedmiot pozbawiony praw.

W wyniku powyższej sekwencji zdarzeń, osoba wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia i szkód fizycznych i psychicznych.

Szkody mogą być wymierne albo nie widoczne lub niedostrzegalne, natychmiastowe czy odroczone w czasie.
Jeśli wszystkie wyżej wymienione warunki zostaną spełnione, będziemy mówili, że ktoś stosuje przemoc wobec drugiej osoby. Sprawca działa z intencją wobec ofiary, która jest od niego słabsza, narusza jej prawa i dobra osobiste, powodując szkody i cierpienia.
Ofiara jest słabsza i sama ma ograniczone możliwości samoobrony. Z czasem przejmuje punkt widzenia sprawcy i zaczyna myśleć, że rzeczywiście „sama jest sobie winna”. Obie osoby mają coraz bardziej zniekształcone widzenia sytuacji. Sprawca oskarża ofiarę o odpowiedzialność za przemoc, którą stosuje, a ofiara wierzy mu i myśli, że tak właśnie jest. W rzeczywistości jednak, to ten – kto ma przewagę i za pomocą siły stara się zmusić drugą osobę do określonego zachowania – stosuje przemoc. I to on jest odpowiedzialny za swoje zachowanie, niezależnie od tego co robiła i jak reagowała ofiara.

Przemoc to nie to samo co agresja.

To co odróżnia przemoc od agresji, to przewaga sił jednej ze stron. W przemocy jest ona zawsze po stronie sprawcy, w przypadku agresji – zrównoważona.
Zachowanie agresywne może:

• zawierać intencje,
• naruszać prawa i dobra jednostki poprzez: bicie, popychanie, obrażanie, kopanie, wyzywanie, krzyczenie itp.
• powodować ból, cierpienie oraz szkody, co jest oczywiste, bo agresja ma swoją siłę, dynamikę i „ładunek emocjonalny”. I jest nakierowana na obiekt, który ma „oberwać”. Siły obu stron są jednak wyrównane. Każdy ma szansę wygrać.

Rozróżnienie przemocy od agresji jest ważne, bo od tego, z którym ze zjawisk mamy do czynienia, będzie zależało ewentualne dalsze działanie.
Gdy siły obu stron są równe i dochodzi do zachowań agresywnych, możemy mówić o sytuacji konfliktowej.
Każda z zaangażowanych osób ma szansę na wygranie i realizację swoich interesów. Ofiara przemocy takiej możliwości nie ma – jeśli podejmie walkę, zawsze przegra.

Rodzaje i formy przemocy.

Przemoc w rodzinie może przybierać różne formy:
przemoc fizyczna – naruszanie nietykalności fizycznej (obejmuje takie zachowania agresywne, jak popychanie, policzkowanie, szarpanie, kopanie, duszenie, bicie pięścią, ciskanie w kogoś przedmiotami, użycie broni, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.),
przemoc psychiczna – naruszanie godności osobistej (wyśmiewanie poglądów i opinii, religii, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu, pożywienia, wyzywanie, upokarzanie, stosowanie gróźb, kontrolowanie, używanie wulgarnych epitetów, zawstydzanie itp.),
przemoc seksualna – naruszenie intymności (gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka, wyśmiewanie zachowań seksualnych, wyśmiewanie wyglądu, ciała, itp.),
przemoc ekonomiczna – naruszenie własności (odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp.),
zaniedbanie – naruszenie obowiązku opieki ze strony osób bliskich (nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, itp.).

Co mogą zrobić najbliżsi, aby pomóc wyjść z przemocy?

Przez osoby najbliższe rozumiemy najczęściej rodzinę, która może podejmować działania mające na celu wsparcie i pomoc dla osób doświadczających przemocy. Przemoc narasta jeśli jest brak reakcji ze strony otocznia. Im ciszej na temat przemocy, im mniej nieprzyjemnych konsekwencji ponosi sprawca, tym bardziej narasta przemoc.

JEŻELI JESTEŚ SĄSIADEM osób krzywdzonych: słyszysz u sąsiadów, awantury, krzyki dzieci, nietypowe hałasy, obserwujesz, że sąsiadka/sąsiad ma siniaki (zaczęła/ą chodzić w słonecznych okularach) możesz pomóc na kilka sposobów:

• porozmawiać z osobą krzywdzoną i powiedzieć jej, że domyślasz się, że w jej domu jest przemoc, zaoferować wezwanie policji czy inną pomoc,
• jeżeli masz więcej odwagi, możesz porozmawiać o tym z osobą stosującą przemoc,
• jeżeli chcesz pozostać neutralny, możesz po prostu wezwać policję, nie rozmawiając o tym z nikim.

Pamiętaj, że osoba krzywdzona może „kryć” sprawcę, ponieważ wstydzi się, jest zastraszona, słyszy na co dzień, że jest do niczego i nikt jej nie pomoże. Nie zniechęcaj się tym, tylko działaj!

JEŻELI JESTEŚ KOLEŻANKĄ (KOLEGĄ), PRZYJACIÓŁKĄ (PRZYJACIELEM), DOBRĄ ZNAJOMĄ (DOBRYM ZNAJOMYM) osoby krzywdzonej lub krzywdzącej:

• reaguj na każde zachowanie przemocowe: pokazując, że Ci się to nie podoba, że nie zgadzasz się na to,
• rozmawiaj zarówno z osobą krzywdzoną jak i krzywdzącą – w duchu, że takie zachowania niepokoją Cię i tak „nie może być”, nazywając przemoc, przemocą, mówiąc, że to przestępstwo,
• wyrażaj swoje oburzenie na zachowania przemocowe,
• wysłuchaj osobę krzywdzoną, powiedz jej, że w razie wystąpienia przez nią na drogę prawną – zostaniesz świadkiem w sądzie,
• udziel jej pomocy finansowej lub innej jakiej możesz i jesteś w stanie udzielić (przenocowanie, schronienie, pójście z nią do urzędu itp.),
• przyjdź do niej, gdy zadzwoni do Ciebie, że chce wezwać policję, ale jest jej trudno; pomóż jej to zrobić, zostań jej świadkiem na policji, w sądzie.

Dlaczego to jest takie ważne?
ponieważ działania zewnętrzne osób zaprzyjaźnionych mogą przyczynić się do szybszego wyjścia z sytuacji przemocy.
ponieważ sprawca, gdy zobaczy, że ofiara ma wsparcie, może poczuć się mniej pewnie.
Reagowanie bliskich może być dla niego sygnałem, że jednak coś jest nie w porządku z jego zachowaniami. Im więcej to osób robi – tym lepiej.

JEŻELI JESTEŚ OSOBĄ Z NAJBLIŻSZEJ RODZINY

• wysłuchaj i uwierz w historię, którą opowiada osoba krzywdzona, nawet jeśli to trudne,
• powstrzymaj się od mówienia „A nie mówiłam: nie wychodź za tego drania” itp.,
• zapoznaj się z wiedzą na temat przemocy domowej i spróbuj przełamać swoje stereotypy,
• wyrażaj swoją negatywną opinię na temat przemocy w obecności sprawcy,
• pomóż wezwać policję,
• umów się, że jeżeli osoba stosująca przemoc zacznie szaleć, przyjedziesz i pomożesz uruchomić interwencję policji,
• pomagaj w każdy możliwy sposób.